افرادی را دیدهام که لهجهی شهرستان به شهرستان این کشور را مورد تمسخر قرار میدهند و افتخار میکنند که با لهجهی تهرانی صحبت میکنند. غافل از اینکه لهجهای که مردم با آن در تهران صحبت میکنند از لحاظ اصالت غیراصیلترین لهجه و از لحاظ زمانی جوانترین لهجه در میان لهجههای متداول ایران امروز است.
در کنار اینکه این روزها غلطهای دیکتهای، دستوری و ویرایشی در نوشتار ما زیاد است و در محاوره هم نکات دستوری زیادی نادیده گرفته میشود، در تهران بسی بیشتر این پدیده شلختهگویی رواج دارد. (در این دو پست راجع به آنها صحبت کردهام: ۱ ، ۲)
من دیدهام که افرادی از همین قماش شلختهگویان، طوری راجع به لهجههای مختلف زبان انگلیسی صحبت میکنند و روی ادای کلمات با لهجهی درست اصرار دانرد که انگار زبان فارسی زبان غیرمادری آنهاست که به تازگی آموختهاند.
اطلاعات ما، خصوصاً مردم پایتخت، راجع به لهجهها، گویشها، لباسها، غذاها، آداب و سننِ نواحی مختلف ایران خیلی کم است. از این رهگذر ما ارتباط خود را با تاریخ سیاسی، فرهنگی و جغرافیایی خود را گم کردهایم.
از همه بدتر اینکه اگر چیزی برای ما عادی شده است آن را اصیلاً ایرانی قلمداد میکنیم. مثل خیلی کلمات متداول یا غذاهایی که جدیداً گسترش یافته است. یا خیلی رسم و رسوماتی که قدمت آنها به صد سال هم نمیرسد.
بهتر است به تاریخ و فرهنگ خود بیشتر دقت کنیم.